SPARTA I ATENY- DWA ODMIENNE MODELE PAŃSTWA

SPARTA:

Sparta powstała około 9w p.n.e. w Lakonii w dolinie Eurotasu. W 8-7 w p.n.e. podbili Mesenię i pozyskali Helotów.
Podział społeczeństwa:


2 królów- najwyżsi kapłani, sędziowie
*Geruzja- arystokracja, dożywotnio, wybierani przez zgromadzenie.
*Zgromadzenie ludowe- zbierali się Hoplici (wszyscy dorośli mężczyźni) wypowiadali się tylko „tak: lub „nie”
*Eforat- wybierani na 1 rok, kontrola nad wszystkimi instytucjami, urzędami i ogółem życia.
*Spartiaci- potomkowie Dorów, od 7 alt do pełnoletniości trening na wojaka,
po pełnoletniości  spartiata dostawał działkę z helotami, po 30 roku życia mieszkał z rodziną, ograniczanie rozwoju umysłowego do czytania i pisania, wadliwe dzieci porzucali w Tajgecie.
*Periojkowie- wolni ludzie (rzemieślnicy, handlowcy)
*Heloci- niewolnicy, praca na roli, walka.
*Rząd: Oligarchiczny (największe rody).
*Oddzielenie się od innych kultur (handel naturalny- wprowadzenie pieniądza żelaznego).
*Kontrolowanie Mesenii- pozbawienie helotów praw osobistych i obywatelskich.
*W Sparcie panował totalitaryzm dla lepszej kontroli własnego ludu i podbitych.
*Wysokie stanowisko kobiety, szkolenie fizyczne na wypadek buntu helotów.[/imgr]

ATENY:
* Uniknięcie przez Attykę inwazji Dorów
* Przejęcie władzy przez Oligarchię
* kryzys gospodarczy, walki polityczne  powstanie DEMOKRACJI.
- Drakon 621 p.n.e. Surowe prawo, kary śmierci, państwo ściga przestępcę.
- Solon 594 p.n.e. Zniesienie niewoli, nowy podział społeczeństwa 4 klasy (majątkowe), dał prawa obywatelskie wielu metojkom.
* Tyrania Pizystrata 561-510p.n.e. Reforma rolna, rozkwit ekonomiczny
* Klejstenes 508p.n.e. Nowy podział administracyjny (10 okręgów, po 50 delegatów, rada 500), Ostracyzm- sąd skorupkowy,

Podział społeczeństwa:
1-Archonci (10) wodzowie z rodzin arystokratycznych (panowała Oligarchia)
2-Areopag (rada starszych)
3-Ateńczyny
4-Teci- nic nie posiadający, wioślarze w galerach
ŚWIAT GRECKI WOBEC ZAGRORZENIA PERSKIEGO

* 6w p.n.e. Przejęcie Greków małoazjatyckich przez Lidię.
* Polityka podbojów, luzackie podejście do greków, ustępstwa kulturalne, uznawanie ich wolności.
* Koniec podbojów, administracja narzucenie danin- upokorzenie greków- wściekłość greków.
* plany podbicia całej Grecji przez Persów
** Powstanie jońskie (500p.n.e.- cała mała Azja grecka- spalenie Sardes- pomoc Eretrii i Aten- 25 okrętów- 494 upadek powstania- Persowie zajmują Milet, ludność w głąb Persji, planowana zemsta na Atenach i Eretrii.)
-- 490- ekspedycja perska- szybkie zdobycie Eretrii (ludność w głąb Persji) – 11.09.490 MARATON (Ateny bez Sparty przeciwko Persom 9tys, hoplitów, 1000 ciężkozbrojnych przeciwko 25tys żołnierzy- Wygrana Aten.) – mała potyczka dla Persów, morale greków.
- plany Temistoklesa 200 okrętów, powstrzymanie persów na morzu, objęcie tronu przez Kserksesa, czas na przygotowania.
**lato 480- TERMOPILE (Persja vs. Zjednoczona Grecja. Leonidas, 300, wąwóz, zdrada, Leonidas i 300 giną)
- ewakuacja ludności z Aten, złupienie Aten przez Persów.
**29.09.480 SALAMINA (bitwa morska, Kserkses miał fazę,) przegrana Persji.
- Kserkses opuszcza Europę zostawiając w niej resztki wojska.
**wrzesień 479- Plateje - Grecja wygrywa (Pauzaniusz)
- powstanie greków małoazjatyckich, Ateny jako przywódca, powstanie Związku Morskiego- państw naokoło morza Egejskiego, cel- walka do wyzwolenia spod panowania Persów.
- 449 pokój, koniec walk Grecko Perskich.


DEMOKRACJA ATEŃSKA

* Demokracja znajduje uznanie w Atenach
* Teci domagają się praw.
* Perykles 500-429 p.n.e. stworzył podwaliny demokracji, większość głosów wygrywa, równość wobec prawa, Najważniejszy organ państwa- zgromadzenie ludowe- eklezja (w odróżnieniu od spartańskiego zgromadzenia eklezja mogła się wypowiadać dawać projekty nowych ustaw i dyskutować), wszyscy urzędnicy odpowiedzialni przed zgromadzeniem, w sprawach personalnych głosowanie tajne, uczestnicy- tylko pełnoprawni mężczyźni, prawo człowieka do wszechstronnego rozwoju, mała ingerencja państwa w rzycie jednostki, ocena człowieka na podstawie talentu i zasług  a nie pochodzenia.
* mała frekwencja rolników (mało czasu, praca na roli)- płace za urzędy.









KULTURA GRECKA
LITERAATURA
* Grecy przejmują alfabet
* HOMER ślepy poeta:
„Iliada”- konflikt między Agamemnonem a Achillesem.
„Odyseja”- wędrówka Odyseusza błąkającego się po zdobyciu Troi.
* HEZOJD:
„Teogonia”- o stworzeniu wszechświata
* HERODOT z Halikarnasu- pierwszy historyk „ojciec historii”
*TUKIDYDES z Aten- „Wojna peloponeska”- o wojnie między Atenami i Spartą.

* TEATR- powstał około 6w p.n.e. w czasach rządów Pizystrata. Wiąże się z kultem Dionizosa (na Polskim było)… Ajschylos, Eurypides, Sofokles. Obliczony na 17tys widzów, przeżycie religijne…

FILOZOFOWIE:
Tales z Miletu- 640-546p.n.e. Wszystko składa się z wody.
Demokryt z Adbery- teoria atomistyczna
Parmenides z Elei- 2 źródła poznawania: rozum i doświadczenie.
Sokrates- etyka, bezwzględne dobro, prawda itp. Musiał wypić truciznę.
Platon- świat jest odbiciem idei
Arystoteles- łańcuch przyczynowo skutkowy, ogniwa

PLASTYKA:
* Malarstwo wazowe- motywy biblijne, fundusze na zdobienie waz pochodzą od arystokratów.
* Posągi (zeszyt od kultury)
* architektura świątynna- znów zeszyt… Akropol był centrum Aten składał się ze świątyń i rzeźb, opracował go Fidiasz z Peryklesem, najważniejszą świątynią w akropolu był Partenon

RELIGIA:
* Politeistyczna
* modły przed świątynią, dary w świątyni.
* niebyło kapłanów (wyjątek- Delfy), kultem zajmowali się ojcowie i urzędnicy polis.
* Bogowie (12) na czele z Zeusem, siedziba Olimp.
* Herosi- półbogowie, potomkowie bogów i kobiet śmiertelnych. Byli wysportowani mężni itp., najsłynniejszym był Herkules (Herakles).

OLIMPIADA
* Igrzyska Olimpijskie- co 4 lata w Olimpii (Elida), na czas trwania ogłaszano bezwzględny pokój, Igrzyska: pytyjskie- Delfy, Istmijskie- Korynt, Nemejskie- Argos. Pierwsze igrzyska- 776p.n.e.
-Dyscypliny: zrzut dyskiem, biegi, skoki, zapasy, boks, wyścigi zaprzęgów.
-Nagrody: liść laurowy- Delfy, gałązka oliwna- Olimpia, Seler- Argos i Nemea.
-Gimnazjony- place do ćwiczeń, kompleksy rekreacyjno sportowe.





MACEDONIA A ŚWIAT GRECKI
* Chaos Grecji- załamanie systemu polis
* Wojna peloponeska: między Atenami i związkiem morskim a Spartą i związkiem peloponeskim. Sparta zwyciężyła Ateny. Była to walka bezwzględna, ludobójstwa itp. W Grecji panował chaos.
* Niechęć Aten do Sparty, Sparta oddaje miasta małoazjatyckie Persom.
Macedonia- 4 plemiona mówiące archaiczną wersją greki.
W 4w.p.n.e. Filip II zapoczątkował zmiany: reforma armii (falanga), procesy miastotwórcze.
Ekspansja Macedonii po płn. wybrzeżu morza egejskiego.
Chciał wspólnie z grekami zwyciężyć Persów.
**338 Bitwa pod CHERONEJĄ- Filip pokonał armię Aten i Teb.
*337 zjazd przedstawicieli wszystkich państw greckich poza Spartą- Powstał Związek Koryncki, przygotowania do wyprawy przeciw Persom.

ALEKSANDER WIELKI I JEGO PAŃSTWO... nowy świat.

* Morderstwo Filipa II, Jego syn Aleksander rusza na podbój Persów.
* 334p.n.e. Aleksander ląduje w Azji mniejszej.
334- Granikos, Aleksander wygrywa, opanowuje całą Azję Mniejszą.
333- Issos, bezpośredni z Dariuszem III.
* rusza w stronę Egiptu, poddaje sobie małe miasta.
* W Egipcie poddają się bez walki, uważają go za Syna Amona, boga słońca.
* 331- Gaugamela, porażający sukces Aleksandra.
* Dariusz zabity przez własnych.
* Aleksander dociera do Indii, i pod presją armii wraca do ojczyzny.
*323- Aleksander umiera.
* Skutki: utworzenie gigantycznego niespójnego tworu państwowego, przysięgi eierności satrapów, małżeństwa mieszane (narodowościowo)


ŚWIAT HELLENISTYCZNY

* po śmierci Aleksandra, 40 lat wojen, w końcu stabilizacja
* Powstanie: Monarchii Seleukidów, Macedonii i Egipt z dynastią Lagidów.
* Strata suwerenności miast-państw, nakaz płacenia podatków, słuchania ich dyrektyw
* Aleksandria- główny ośrodek kultury Hellenistycznej.
* warunki do pracy twórczej dla naukowców i artystów.
* Powstanie Musejonu
* Meandr z Attyki- rozwój komedii
* Powstanie filologii.
* Archimedes, Euklides (geometria euklidesowa), Eratostenes (geografia: obwód ziemi, siatka południków i równoleżników), Arystrach (astronomia: heliocentryzm).
* zmiany w psychice, gwałtowność przemian, Euhemeryzm, niewiara w bogów olimpijskich, Tyche, kult władcy, gimnazjony, wykształcenie, powstawanie miast, greka- językiem międzynarodowym, popularność Homera.



Jak zwykle, notki pomogą raczej mniejwięcej obeznanemu.. pisałem skrótami, tak najlepiej:) POWODZENIA!!  jeśli zrobiłem jakiś błąd gadać, od razu poprawiamm =P
jak coś to wersję do drukowania moge przesłać przez gg.. jest znacznie przyjaźniejsza dla oka :].